Hasan Dede, deniyor ki, bu hayatta herkesin tabiatı ve huyu cenneti ve cehennemidir. Sorum şu: İnsanın tabiatı, huyu, yani ahlak ve davranışları, onun cennetini ve cehennemini mi yaratıyor?
Ne zaman ki bir insan güzel düşüncelerde ise, o cennettedir, cennette yaşamaktadır. Fakat ne zaman ki, karamsar düşüncelerde ise, o zaman da bu düşünceler onu hüzünlere sürüklediği için, o cehennemdedir, cehennemi yaşamaktadır. Çünkü herşey insanın içindedir, insanın dışında bir şey yoktur.
“Yapmış olduğunuz güzel davranışlar sayesinde hak ettiğiniz cennet, işte budur!” (Zuhruf, 72)
“Diğerlerine gelince, onlar da ebediyen cehennemde azap çekecekler!” (Zuhruf, 74)
“Biz onlara zulmetmiş değiliz fakat asıl onlardır kendi kendilerine zulmedenler.” (Zuhruf, 76)
Hazreti Mevlana şöyle buyurur: “Aşıklara karış, onların sohbetleri bahar ile yaza benzer. Aşık olmayanlardan da uzak dur, onların sohbetleri de sonbahar ile kışa benzer.” İnsan insanın cennetidir, insan insanın cehennemidir. Güzel insanlarla beraber olursan sen cennettesin, ama küfürbazlarla beraber olursan sen cehennemdesin.
“Baksana; Allah ne güzel bir misal veriyor: Güzel söz, tıpkı kökleri yere sapasağlam basan, dalları da göğe doğru uzanan hoş bir ağaca benzer.” (İbrahim, 24)
“Kötü söz ise, tıpkı gövdesi yerden koparılmış, bu yüzden ayakta bile duramayan değersiz bir ağaca benzer.” (İbrahim, 26)
“Allah, sapasağlam söz sayesinde, iman edenlerin hem dünya hayatında, hem de ahirette dimdik ayakta kalmalarını sağlar.” (İbrahim, 27)
Bizler ibadetlerimizi köşkler, saraylar için yapmıyoruz, bunlar tamamen hayaldir. Bizler ibadetlerimizi Resulallah’ın cemalinden mahrum kalmamak için yapıyoruz; bizler O’nun cemaline koşuyoruz. O köşkler, saraylar burda da var; misal olarak evler var, apartmanlar var, arsalar var…
Yani sonuç olarak, insan neyi düşünüyorsa odur. İnsan neyi düşünürse orayı seyreder. Hazreti Mevlana’nın buyurduğu gibi: “Can istiyorsan sen cansın; ekmek istiyorsan sen ekmeksin…” Kısaca, insan neyi çok seviyorsa, onun Allah’ı da odur. İnsan, cennetini de cehennemini de kendisi yaratır.
“Kim ahiret kazancını isterse, onun kazancını artırırız. Kim de dünya kazancını isterse, ona da istediğinden veririz, fakat onun ahirette hiçbir payı yoktur.” (Şura, 20)