İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 90

“Ey oğlum, zikirde öğütler var, öğütleri izleyenler terbiye ve eğitim görmüş olur.”

İmam Ali Efendimiz Allah’ın bütün güzelliklerini görüyordu. Allah, nur ala nurdur. O’nun nurunu seyretmeye kimsenin gücü yetmez.

İmam Ali Efendimiz bu sözleriyle, Allah’ı zikreden kişiden edeb istiyor. Nasıl bir edeb istiyor? Misal olarak; bir oğlan ve bir kız birbirlerini çok seviyorlar, buluşacaklar diyelim. Daha buluşmaya gitmeden evvel, o akşam oğlan, buluştuklarında sevgilisine ikram etmek için bir sürü şiirler yazıyor. Fakat buluştuklarında sevgilisi, bir bakışıyla onun yazmış olduğu bütün şiirleri sönük bırakıyor, oğlan söyleyemiyor. Neden söyleyemiyor? Çünkü korkuyor yazmış olduğu şiirlerle sevgilisini incitmesin. Peki ya şimdi o cihan güzeli Allah, nereden gösterdi yüzünü? Hazreti Muhammed’den… Şimdi Hazreti Muhammed bizler gibi beşer görünürdü ama, O’nun o öbür yüzü dünyayı yerinden oynatır. Bunu Hazreti Ali Efendimiz biliyordu. Biz de burada diyoruz ki: Allah için Allah diyelim. Çünkü O’ndan daha güzel yok bu alemde. Allah’ın ismi kamufledir, örtüdür; hakikatte ise Resulallah’tır. İşte Cenab-ı Mevlana şöyle buyurur: “Hazreti Muhammed’in dışında bir Allah aramaya kalkarsan, sen boşlukta kalırsın.”

Bugün Amerikalılar 34.000 kilometrekare alanı sessizlik alanı olarak belirlemiş, burada Allah’ın sesini duymayı bekliyorlar. Amerikalıların çoğu İsevi, neden dinlemiyorsun Hazreti İsa’yı, Museviler neden dinlemiyor Hazreti Musa’yı, Allah onlardan dile geldi. Ama daha güzel sözler istersen dinle Hazreti Muhammed’i, çünkü Allah en güzel yüzünü, bütün güzelliklerini Hazreti Muhammed’den gösterdi. Aslına bakarsanız bütün Peygamberler İslam’dır; İslam’ın kemalatı da Hazreti Muhammed’de tecellisini göstermiştir. O’nun her sözü Hakk’ın sözüdür, nur ala nurdur. Hazreti Muhammed, Allah’ın dışında hiçbir şeyi zikretmedi. Hazreti Muhammed, edebin kaynağıdır. O’nu bilenler de daima edepte dururlar.



İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 89

“Öfkeli olan çok vakit muzdarip ve rahatsız olur.”

Cenab-ı Mevlana buyuruyor ki: “Yiğit kişi, şehvetine ve öfkesine hakim olandır.”

Tasavvufta bir tabir vardır: Eline, beline, diline sahip ol… Bunu yapabilen bir kişi, misal olarak, güvenli bir gemi içinde seyahat eden bir yolcu gibidir. Onun bulunduğu gemi, ne kadar kuvvetli fırtınalar görse, ne kadar büyük dalgalar içinde kalsa dahi, kesinlikle batmaz. Fakat bu üçünden herhangi birisine uymadığı takdirde yolcu, kendi içinde bulunduğu o gemiye torpido açmış gibi olur ve gece gündüz Allah’a yalvarsa dahi artık güvenilirliğini kaybetmiş sayılır. Geminin güvenliğini sağlamanın tek yolu insanın nefsani duygulardan uzak durmasıdır.

Seyyid Burhaneddin Efendi şöyle der: “Kim nefsiyle barışık ise, bilsin ki o, Allah ile savaştadır.” Ve yine şöyle buyurur: “Denizdeki canavardan korkmayın, nefsinizdeki canavardan korkun.” Yani nefs, insanın en büyük düşmanıdır.

Peygamber Efendimiz, Uhud Savaşı’ndan döndükten sonra sahabesine şöyle seslenmiştir: “Bu savaş küçük bir savaştı; asıl büyük savaş bundan sonra başlayacak.” “Nedir o büyük savaş?” diye sorduklarında da şu cevabı vermiştir: “Bu savaşta görünen düşmanla savaşıyorduk, fakat bundan sonra görünmeyen düşman olan nefsinizle savaşacaksınız.” İnsana, nefsi her an tuzaklar kurmaktadır ve bu tuzaklardan kurtulmanın yolu ise aşk ve riyazattır.


İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 88

“Kibir ve gurur rezaletin anasıdır.”

Hüdavendigar Mevlana, “Akıllı kişi, bu varlığı, bu kibir ve gururu terkeder; çünkü Firavun’un halini hatıra getirir. Eğer ululanmayı bırakmaz, ibret almazsa onun azgınlığından başkaları ibret alır!” diye buyurur.

Ve yine şöyle der: “Mutlu olmak, manen yükselmek istiyorsan, gönüller almaya, gurur ve kibiri bırakmaya bak! Kazandığın gönüllerin yardımı seninle beraber olursa, kalbinden hikmet kaynakları fışkırır, akar. Dilinden sel gibi ab-ı hayat akar; nefesin, Hazreti İsa’nın nefesi gibi, hastalıklara deva olur!”

Bir insanın mutlu ve huzurlu bir halde yaşaması için, kibirden, benlikten, isyanlardan, hor görmelerden, dedikodulardan kurtulması gerek ve bunun için de Hazreti Muhammed’i örnek alması, Hazreti Ali’yi örnek alması, Hazreti Mevlana’yı, Evliyaullah’ı örnek alması lazım. Çünkü onların sözlerinde, hareketlerinde daima sevgi, sabır, hoşgörü, merhamet, tevazu, fedakarlık, adalet ve cömertlik vardır. Edep vardır! O halde gönlümüze onları yerleştirip, bir nebze olsun onlar gibi olmaya çalışarak yaşayalım. Aynaya baktığımız zaman aynada görünen de insan olsun, suret bulan da!


İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 87

“Kör söz söyleme, sözünle Allah’ı razı etmelisin.”

Burada Hazreti Ali Efendimiz, çirkin sözler konuşmayın, insanlara üzücü söz sarfetmeyin, diyor. Öyle bir sözler söyleyin ki Allah’ı razı edesiniz. Yani yapıcı konuşun, birleyici konuşun, onları da Allah’ın rızasına getirin.

İmam Ali Efendimiz zaten canlı Kur’an’dır. Anlayana, O’nun her sözü adalettir.

Bir insan, ehli iman, Resulüne ve kitabına bağlı ise Kur’an onunla dile geldiği için o insan canlı Kur’an’dır. Kur’an-ı Kerim rafta durursa sen onun ehli değilsen, ona da Kur’an-ı Sabit derler. O, insanla dile geldiği için, güzel bir insan ele alırsa orada ortalığa can verir, güzellikler meydana gelir, Kur’an orada canlanır. İşte o güzellik Hazreti Ali’ye verilmiştir, selam olsun üzerine.

Kur’an-ı Kerim, en büyük zikirdir. Bütün bu kainatta ne varsa, hepsi Hazreti Muhammed Efendimizin dilinden, Kur’an-ı Kerim’de insanlık alemine sunulmuştur. Bu nedenle bir mana ehli, Kur’an-ı Kerim’i ne kadar tefsir etmeye çalışırsa çalışsın, sonunu getiremez. Çünkü ne kadar varlık varsa bu alemde hepsini yazması gerekir.

Hazreti Mevlana’mız da, Kur’an-ı Kerim’den çok derin manalar çıkarmış ve demiştir ki: “Bendeniz, Kur’an-ı Kerim’in bir ayetine mana vermeye kalktım; denizler mürekkep oldu, ağaçlar kalem oldu, yapraklar kağıt oldu. Ben manayı yazmaya başladım; denizler kurudu, ağaçlar tükendi, yapraklar bitti, fakat mana bitmedi…”

Mesnevi-i Şerif’inde, Kur’an hakkında yine şöyle buyurur: “Bil ki Kur’an’ın bir zahiri var… zahirin de gizli ve pek kuvvetli bir de içyüzü var. O batının bir batını, onun da bir üçüncü batını var ki onu akıllar anlayamaz, hayran kalır. Kur’an’ın dördüncü batınıysa eşsiz, örneksiz Allah’dan başka kimse görmemiş, kimse bilmemiştir. Oğul, sen Kur’an’ın dış yüzüne bakma… Şeytan da Adem’in topraktan ibaret gördü, hakikatine eremedi! Kur’an’ın zahiri, insana benzer… sureti görünür, meydandadır da canı gizli!..”

İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 86

“Yaşam, uyumakla uyku arası kadar kısa sürelidir, gecesi olan gün gibi.”

Hazreti Ali Efendimizin hiç uyku ile pazarı yoktu. Güneş O’ndan önce doğmazdı. O, sabahlara kadar omuzlarında yoksul insanlara erzak taşırdı. Bir kılıç darbesiyle şehit edildiğinde üç gün yatakta yattı. Hazreti Ali Efendimiz; birinci gün sabah olunca güneş yüzünü tuttu; Hazreti Ali Efendimiz güneşin doğuşunu görür görmez başladı ağlamaya ve şehadet parmağını güneşe doğru uzatarak, “Ey güneş” dedi, “sen şahitsin, sen beni hiç yatakta görmüş müsün? Seni edebe davet ediyorum, doğma.” Ve güneş bir bulut arkasına gizlendi, üç gün doğmadı. Üç günün sonunda Hazreti Ali Efendimiz şehadete erdi. Onlar insan sıfatında ama aslında Hakk, her yere sözleri geçiyor.

İnsan, hakikatte çok mukaddes bir varlıktır, Hakk’ın temsilcisidir.

Çok çalışmamız, uykudan uyanmamız lazım. Gözler açık ama malesef uyuyoruz. Hazreti Muhammed, Ehlibeyt Efendilerimiz, Evliyaullah, bizim gözümüzü açmaya, bizleri uyandırmaya, aydınlığa sürüklemeye geldiler.

Bu devirde, bir saat bir dakika oldu, o kadar hızlı geçiyor ki hayat, gün adeta saat oldu. Gününü nasıl yaşıyorsun, temeli maneviyat olan bir yere bağlılığın, sevgin var mı? Maddeye ait her şey fanidir. Kişi bir Hakk ehline yüz tutup, oraya gönlünü bağlar, orayla yaşamını sürdürürse, onun yaşamı boşa gitmemiş olur. Hakk’la yola çıkmış, Hakk’la yürüyor, Hakk’la konuşuyor. Onun her şeyi maneviyat zenginliği ile doludur, ama maddeyi gönlüne koyarsa, o anda sıkıntı, gam, kasavet, hüzün başlar. Çünkü Allah’ın dışında her şey fani. Bütün amaç, biraz edeb’iyata yönelmek, insanlık terbiyesi alarak, insan gibi yaşamak, insan gibi konuşmak, insan gibi bu alemden göç ettikten sonra rahmetle anılır olmaktır.

İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 84

“Akıl sahibi olup bilgi toplamamışsan, ayağına nal takılmamış bir at gibi olursun.”

Allah, insana nimetlerin en üstünü akılı vermiştir. Sen eğer o aklı boş şeylerde kullanmış isen, kendine hiçbir şey edinmemişsen, hatta en başta kendini arayıp kim olduğunu bulmamışsan, insanlara layık olanı güzellikleri bilmemişsen; sen o zaman nalsız bir ata benzersin, uzun yol yürüyemezsin, yük de taşıyamazsın üstünde, ayağın yara olur. Bu sözleriyle bunu söylemek istiyor Hazreti Ali Efendimiz.

İnsanın en önemli görevi, hatta insanın yaratılmasındaki sebep, kim olduğunu bilmesidir. İnsanın kimliğini bulmak için çıktığı yol ise uzun bir yoldur. Ne diyor Pirimiz Mevlana… “Piri bul ki bu yolculuk, Pirsiz pek tehlikeli, pek korkuludur, afetlerle doludur. Bildiğin ve defalarca gittiğin yolda bile kılavuz olmazsa şaşırırsın.”

Ve yine şöyle buyuruyor: “Hain değilseniz onun huzuruna gelin… boş kamışsanız bile onun himmetiyle şeker kamışı olun! O kılavuz, senin toprağından yeşillikler bitirir… bu, Cebrail’in atının nalından uzak bir iş değil! Bir Cebrail’in atının ayağına toprak olursan yeşillik kesilir, yenilenir tazelenirsin!..”


İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 83

“Gıybet acizlerin işidir.”

Kin, inat, onun bunun arkasından konuşmak, bunlar insana yakışmayan şeylerdir. Pekala insana yakışan şeyler nedir? Hazreti Muhammed’i örnek alın; nasıl konuşmuş, nasıl yaşamış? Diğer Peygamberlere, Velilere bakın. Onların dilinde, isyan, küfür, benlik, onu bunu hakir görme, onun bunun arkasından konuşma var mı? Hiçbiri yok.

Size bir hikaye anlatayım: Davutpaşa’da bir camii inşa etmişler. Adını Etyemez Camii koymuşlar. O devrin padişahı merak ederek, “Bu adam hayat boyu et yemedi mi, et paralarını toplayıp camii mi inşa ettirdi? Bu camiinin adını neden et yemez koydu? Bunu öğrenelim” demiş.

Bu efendiyi saraya davet etmişler. Sofra kurulmuş, çorba da dahil olmak üzere yemeklerin hepsinde et varmış. Bu zat bütün yemeklerden yemiş. Bunu görünce, “Sen et yiyorsun, camiinin adını neden et yemez koydun?” diye sormuşlar. “Ben et yerim… Ben adem eti yemiyorum. Yani hiçbir konuda onun bunun aleyhinde konuşmadığım için bu camiiye et yemez ismini verdim” demiş.

Birinin arkasından konuşan en büyük günahı işliyor demektir. Bizlerin bütün amacımız gıybetten kaçınmak, Hazreti Muhammed’i, Hazreti Mevlana’yı güzel tahsil etmek, onların ahlakı ile ahlaklanmak, onların haline bürünmek, onların güzelliklerini benimsemek, kişiliğinden ayrılıp sevdiğin yeri kendinde kişilik kılmak olmalıdır. Eğer böyle davranırsak Allah katında iyi bir yere sahip oluruz.

İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 82

“Bir düşmanı gördüğün vakit daima güler yüzlülük göster zira bu muamele düşmanı gama gasabete sürükler.”

Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmaktadır: “Eğer bir iyilikle karşılaşırsanız bu onları üzer; başınıza bir kötülük gelince de memnun olurlar. Ama eğer zorluklara karşı sabreder ve takvalı davranırsanız (ruh olgunluğu gösterirseniz), onların hileleri size hiçbir zaman zarar vermez. Zira Allah onların tüm yaptıklarını kuşatıcıdır.” (Al-i İmran 120)

“Sen o kötülüğü en güzel olan şey ile defet. Biz onların neler ile vasfeder olduklarını daha iyi biliriz.” (Müminun, 96)

Hazreti Ali Efendimizin seyisi bir gün onu kızdırmak istemiş. Hazreti Ali, ondan atları hazırlaması için seslenerek, “Atları hazırla filan yere gideceğiz” demiş, seyis onu duymamazlıktan gelip cevap vermemiş. Hazreti Ali, onu hazırlık yapıyor sanmış. Yine seslenmiş, yine cevap yok. Hazreti Ali, Allah Allah ben boşuna mı sesleniyorum, diye düşünmüş. Bir de bakmış ki, arkasında duruyor.

“Neden cevap vermiyor, beni bağırtıyorsun?”

“Efendi Hazretleri, seni kızdırmak için cevap vermedim.”

Bu cevap üzerine, Hazreti Ali gülmüş.

“Niye gülüyorsun Efendi Hazretleri?”

“Senin içinde beni kızdırmak isteyen biri var ya, onu kızdırmak için gülüyorum.”

Hazreti Ali Efendimiz kızmamış, hatta mükafatlandırıp göndermiş.

Bir gün de yine İmam Ali Efendimiz, arkadaşı ile yolda giderken, karşıdan gelen kendini beğenmiş biri ona, “Esselamu aleyküm Allah’ın ayısı” demiş.

İmam Ali Efendimiz de hiç kızmadan ve bozuntuya vermeden, “Ve aleyküm selam Allah’ın Ali’si” diye cevap vermiş.

Yanında bulunan arkadaşı susmuş ve Allah Allah, Ali hiç kimseden korkmazdı, neden bu adama haddini bildirmedi, diye düşünmüş.

İmam Ali Efendimiz, “Karşıdaki bana hakarette bulundu, onun için mi sustun?” diye sormuş.

“Evet ya Ali.”

“İnsan insanın aynasıdır. O ayı olduğunu bende gördü, ben de Ali olduğumu onda gördüm. Bunda kızacak bir şey yok.”


İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 81

“Ben ki edeple eğitim görmüş, doğruluğun vaiziyim. Anlıyorum ki akla, ancak edeple eğitim görmüşler ulaşır. Başkalarına sevgi ve yumuşak yüreklilikle yaklaşmış bir babanın oğlu olarak, bunu ezberle ve aklından çıkarma. O, sana terbiye eğitimini bir gıda gibi verdi. Ayakta kalıp, yok olup helak olmayasın diye.”

Edep güzel ahlak ve güzel hizmet demektir. Bunlar sende suret bulursa; topluma güler yüz, tatlı dil, birleyici konuşmalar, şifai konuşmalarla çıkarsan, gün gelir bu kalıp ortadan kalkar ve sen bu yaptığın hizmetlerle anılırsın, yaşarsın.

Zaten biz her zaman ne diyoruz: Biz ölümsüzleri kendimize dost edindik. En başta Hazreti Muhammed Efendimizi, İmam Ali Efendimizi, Ehli Beyt Efendilerimizi, Pirimiz Mevlana’yı ve şeyhimi. En başta şeyhimi, çünkü şeyhim vasıtasıyla vardım onlara, şeyhim bana rehberlik yaptı. Onun vasıtasıyla buldum Mevlana’yı, Mevlana’nın vasıtasıyla buldum geçmiş Hazreti Muhammed’i, geçmiş Ali’yi buldum, geçmiş İmam Hasan’ı İmam Hüseyin’i buldum, geçmiş Evliyaları buldum; rehberimle buldum. Ne annem ne babam bana rehberlik yapamadılar. Beni büyüttüler yetiştirdiler, sonra hadi çalış evlat getir bir şeyler dediler. Evet şefkatleri merhametleri çoktu, fakat manevi anlamda sahip olduklarımı şeyhim sayesinde elde ettim.

Herkes dünyaya geliyor, yaşıyor ve ölüyor, ama Hazreti Muhammed öyle değil; O, sevenleriyle yaşıyor, her dakika ismi zikrediliyor. Hazreti Ali Efendimiz de keza öyledir; O da sevenleri ile anılır. Önemli olan onları kendinde ruh etmektir, onlarla yaşamaktır ve yaşatmaktır.

İMAM ALİ EFENDİMİZDEN ÖĞÜTLER – 80

“Şahsın kişiliği birlikte yürüdüğünün kişiliğiyle ölçülür. Bir şeyin başka şeylerle aranması gibi. Kalb kalple buluştuğunda biri diğerine yön verir.”

Hazreti Ali Efendimiz zaten hem söylüyor hem de cevabını veriyor. Bir kişi kafa dengi birini bulursa, onunla güzel anlaşırsa, kalpleri de birbirine uyarsa; e haliyle biri susar öbürü konuşur. Tut ki kendisi konuşmuştur. Onun için rahat rahat dinler ve alır içindeki sesi. Onlar böyle güzelce arkadaşlıklarını sürdürürler. Ama şimdi senin kafa dengin değil, kalbin uymuyor; onunla her dakika uğraşırsın. Yapma, etme, yok oraya çekersin, yok buraya çekersin, ama olmaz. Başına işler gelir; yaramaz arkadaş bu… Ama dengini bulduğun zaman, sizi bir tek uyku ayırır, yemek de ayırmaz. Yemeği de beraber paylaşırsınız, beraber yersiniz. Bunları da hep sevgi yaptırır.

Hazreti Mevlana bir rubaisinde şöyle sesleniyor: “İnsanlar sayılıdır, çoktur amma iman birdir. Cisimleri çoktur ama canları birdir. İnsanda, eşeğin anlayışından başka bir akıl, başka bir can vardır. O dem’e erişen, o makamda Tanrı velisi olan kişilere insandaki candan, akıldan başka ve ayrı bir can ve akıl vardır. Hayvani canlarda birlik yoktur. Sen bu birliği dışarda arama. Bu hayvani can ekmek yese, insani ruhun karnı doymaz. Bu yük çekse o kırıntı çekmez. Hatta onun ölümüyle bu hayvani can sevinir, neşelenir. İnsani ruhun bir şey elde ettiğini görünce de kıskançlığından ölür. Kurtların köpeklerin canı hep ayrı ayrıdır. Bir olan ise Tanrı aslanlarının canlarıdır.”