Hakk arşivleri | Sayfa 8 / 29 | Hasan Çıkar Dede'nin Dilinden

31 Ocak 202231 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 43

İMAN HER ŞEYİN ÜSTÜNDEDİR…🌹

Mahmut Efendi (Mahmut Dipşar): Bir hikâye anlatmak istiyorum izin verirseniz: Musa Aleyhisselâm, bir gün toplamış müridlerini ve beraber denizin kenarına gelmişler. Onlara demiş ki: “Hepiniz binin bu kayığa ve karşı kıyıya gidin. Ne olursa olsun korkmayın.” Müridlerin hepsi binmişler, başlamışlar kürek çekmeye. Fakat tam denizin ortasında bir fırtına kopmuş. Müridler paniğe kapılmış ve Musa Aleyhisselâm’ı çağırmışlar. Musa, onları duyunca hemen suyun üzerinde yürüyerek gelmiş ve müridlerine dönerek, “Korkmayın! Ben size demedim mi, korkmayın diye? Neden korkuyorsunuz? Hadi şimdi hepiniz inin kayıktan ve yürüyerek bana doğru gelin.!” Bunu duyan müridler daha da korkuya kapılmışlar, çaresiz kalmışlar. İçlerinden biri inmiş kayıktan ve yürüyerek Musa Aleyhisselâm’ın yanına gelmiş. Bakmış ki o da Musa gibi hiç suya batmadan yürüyebiliyor, merakını gidermek için Musa’ya dönüp, “Efendim, bu nasıl oluyor?” diye sormuş. Ve sorduğu anda mucize kaybolmuş, suya batmış. Musa onu kolundan tutup çıkarırken demiş ki: “Ey inancı zayıf olan adam, neden ‘Nasıl’ diye soruyorsun? Bu işler hakkında nasıl, niçin diye sorulmaz! Sorduğun anda böyle batarsın!”

Hasan Dede, ‘İman’ kafadaki bütün soruların çıkarılmasıdır deniyor. Bu hikâyedeki gibi soru sorduğun anda batıyorsun. Ne dersiniz?

Hasan Dede (Hasan Çıkar): İman, her şeyin üstündedir, her şeyin üstünde… Bizim iman bakımından rehberimiz Hazreti Ali’dir.

Hazreti Ali bizlere şöyle seslenir:

“Ben görmediğim Allah’a ne inanırım, ne iman ederim.”

Hazreti Ali Efendimiz bu sözüyle ne demek istemiştir? Hazreti Muhammed Efendimizin her sözüne inandım, Allah’ın nûrunu Onun cemâlinde gördüm ve Ona iman ettim, demek istemiştir. Hazreti Ali Efendimiz, selâm olsun üzerine, Resûlallah’a sıdk-ı bütün bir imanla bağlandığı için savaşlarda hep kendini ön saflara atmıştır ve her zaman da başarılı olmuştur.

Hazreti Ali Efendimiz yine şöyle buyurur:

“Efendiler! Ben, Hayber kalesini beden gücüyle yerinden sökmedim. Tam aksine, riyâzatlı bir hâlde iman ettiğim yere teslîm olduğum için, gücüm bağlandığım yerden geldi. Onun kudretiyle o kale kapısı nasıl söküldü benim bile aklım durdu.”

Bir insan, tam mânâsıyla teslîmiyette durursa, artık o kişi ne ölümden korkar, ne de başka bir şeyden. Çünkü onun artık kendi kişiliğine ait hiçbir şey yoktur. Bizlerin bu güzelliklere varamamızın sebebi hep şüphe içinde yaşamamızdan ve devamlı acaba mı, veciba mı, öyle midir, yoksa böyle midir, doğru mudur, yanlış mıdır diye sormamızdan kaynaklanmaktadır. Bırakın şüphe etmeyi, soru sormayı artık, bakın, önümüzde birçok örnekler var, Peygamber Efendimiz var, İmam Ali Efendimiz var, bütün Evliyâullah var. Bakın bir hâtib, hâtibliğini yapar ama, Hakk’a yürüdüğü zaman onu da sıradan biri gibi defnederler. Ama bakın etrafımızda bir sürü Hakk dostlarının kabirleri de var, ama onlar korunmaya alınmışlardır ve sevenleriyle anılırlar. Ama diğerleri hiç anılmazlar. Neden? Çünkü insanlara hep kuru bilgi verdiler, Hazreti Muhammed Efendimizin güzelliklerine vâkıf olmadılar. Aşka düşmediler, hep zâhirî bilgide kaldılar. Ama Evliyâlar öyle mi? Onlar Hazreti Muhammed Efendimizin nûrunda yandılar, oraya teslîm olarak yürüdüler, etraflarındaki insanlara da hep güler yüz, tatlı dil sarfettiler ve dünya durdukça ölümsüzlüğe yol almaktadırlar. Tasavvuf yolu tamamen teslîmiyet ister ve bu yolda şüphelere hiç yer yoktur. Şüpheyle, akılla yola koyulundu mu hiç yol alınamaz.

Bakın, Hazreti İsa, selâm olsun üzerine, bir gün cemmatine Allah’tan teblîğler veriyormuş. Cemaati ona demiş: “Yâ İsa, neden öyle değil de böyle söylemiyorsun? Neden Allah öyle söylememiş?” İsa Rûhullah cevap olarak, “Efendiler, bu sözler bana ait değil, Allah’a ait. Size bu söylediklerim Allah’ın teblîğleri” diye anlatmaya çalışmışsa da, cemaati yine ona, “Yok öyle olmaz, böyle olsun” diye karşı çıkmış. Yani cemaati Hazreti İsa’ya akıl veriyor ve istiyorlar ki, Allah onlara göre konuşsun. İsa da bakıyor ki başa çıkılacak gibi değil, terkediyor cemaatini ve onlardan kaçmış. Kaçarken de topukları ensesine vuruyormuş. Bir oduncu da İsa’nın koşarak kaçtığı dağdan inmek üzereymiş, İsa’yı o hâlde kaçarken görmüş ama bakmış ki İsa’nın arkasında onu kovalayan kimse yok. Sormuş demiş: “Yâ İsa, sen böyle kimden kaçıyorsun?” İsa cevap vermiş: “Ahmaklardan kaçıyorum!”

İşte böyle Mahmut Efendi, her şeyin başı imandır, teslîmiyettir. Bir kişinin teslîmiyeti tam değilse, imanı da zayıf olur. Böyle bir kişinin aşkı da sahî değildir. Ne güzel söylemişler: “Aşksız derviş imansız softaya benzer.” Aşksız derviş olmaz, imansız sofî olmaz.

Kâinatın nûru Hazreti Muhammed Efendimizin, Ehlibeyt Efendilerimizin, yüce Pîrimiz Hüdâvendigâr Mevlâna’mızın, Pîrân Efendilerimizin selâmları, feyizleri ve güzel keremleri, bizleri sevenlerin ve bizleri izleyenlerin üzerine olsun. Allah, sizleri hep güzel günlerde yaşatsın. Sevgiler, Allah’a emânet olun. Huu…

29 Ocak 202229 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 41

İMAN VE AŞK…🌹

Mahmut Efendi (Mahmut Dipşar): Tasavvufta en önemli şey, insanın nefsiyle savaşmasıdır. Efendimiz Sallallahu Aleyhivessellem, bir savaştan gâlib geldikten sonra buyurmuş ki: “Şimdi küçük savaştan büyük savaşa gidiyoruz.” Dinleyenler şaşırmış ve sormuşlar: “Büyük savaş nedir ya Resûlallah?” Peygamber Efendimiz, “Nefsimizle olan savaş!” diye buyurmuş. Peki, biz bunları hep okuyoruz veya dinliyoruz Dede, ama tam bir nefs savaşına giremiyoruz. Kendimizi devamlı kandırıyoruz. Nefsimizi yenmek istiyoruz ama bir türlü başarılı olamıyoruz. Bizler nasıl bir çözüm bulalım da bu nefsten kurtulalım Dede?

Hasan Dede (Hasan Çıkar): Şimdi Mahmut Efendi, Hazreti Peygamber Efendimizin buyurduğu gibi, selâm olsun üzerine, biz küçük savaştan büyük savaşa gidiyoruz. Sahâbe sordu, “Nasıl küçük savaş olabilir? Uhud’daki savaş kıyâmeti andırdı.” Resûlallah Efendimiz onlara şu cevabı verdi: “Oradaki savaşta karşımızdaki düşmanı görüyorduk. Gaflete düşersek düşmana yeniliriz, ama gözümüzü dört açarsak düşmanı yeneriz. Büyük savaş ise görünmeyen düşmana karşı, o düşman da nefsimizdir.”

Nefsimizi kolay kolay yenemeyiz. Nefsimizi ancak onun isteklerini durdurmakla yenebiliriz. Çünkü nefsimizin istekleri hiç bitmez, doyum nedir bilmez. Kim derse ki, ben nefsimi yenerim, o kişi daha baştan kaybeder.

Bakın, Seyyid Burhâneddin Efendi şöyle buyuruyor:

“Kim nefsiyle barışık ise bu âlemde, bilsin ki o, Allah ile savaştadır.”

Bir insan Allah ile savaşa girişirse, hiçbir zaman gâlib olamaz, hep mağlûb olur.

Yine Seyyid Burhâneddin Efendi, selâm olsun üzerine, şöyle diyor:

“Denizdeki canavardan korkma, onu gözün görüyor. Ondan kendini kurtarabilirsin. İçindeki nefsin o kadar büyük bir canavar hâline gelmiş, ama onu görmüyorsun, almış seni götürüyor.”

Şems-i Tebrizî Hazretleri de nefs için şöyle hitâb eder:

“Sıdk-ı bütün bir gönülle bağlandığın yere, Allah’ı zikre girdiğin zaman, o nefsin kalesini yıkar.”

Bu bir, ikincisi de riyazattır. Sonuç olarak bağladığın yere temiz bir gönlün ve büyük bir aşkın olacak. Şöyle bir misâl verelim: İnanç insanı caydırır, ama iman caydırmaz. İman ne demektir? Bağlandığın yere, sen benim Rabbimsin, sen benim her şeyimsin, diyebilmektir. İnsan, imanla yola koyuldu mu, nefs geri adım atar. Fakat inançla yola koyuldu mu, nefs gâlib gelir. Eğer kişi, ben çok bilirim, ben şöyleyim, ben böyleyim, diye konuşmalara girdiği an, o kişi nefsinden konuşuyor demektir. Nefsinin kollarına düşmüştür ama farkında değildir.

Bize en büyük örnek Hazreti Muhammed Efendimizdir. Nasıl en büyük örnektir? O, her zaman, “Allah benden şöyle konuştu, Allah benden şöyle söyledi” diye, devamlı Allah’a dayanarak konuşmuştur. Bizler de burada nasıl konuşuyoruz? Hiçbir zaman kendimizi öne atmıyoruz, her zaman, Hazreti Muhammed şöyle buyurdu, Hazreti Mevlâna şöyle söyledi, diye hitâb ediyoruz. Bakın dikkat edin, büyüklerimizi zikrediyoruz. Onlara biz inandık ve iman ettik. Biz, Allah’ın bütün güzelliklerini, Hazreti Muhammed’de ve Evliyâullah’da görüyoruz. Çünkü bütün Evliyâullah, hepsinin selâm olsun üzerlerine, hepsi Hazreti Muhammed Efendimizin mânevî kardeşleridirler. Onlar, Resûlallah Efendimizi görmeden âşık oldular ve sonra Resûlallah yüzünü onlara mânâlarında gösterdi. Eğer bizler de temiz bir imanla ve temiz bir aşkla yolumuza devam edersek, nefs çırpınır durur ama birşey yapamaz. Ama eğer dersek ki, dur ben bir namaz kılayım, bir dua edeyim, zikir yapayım sonra uyarım Allah’a, o zaman olmaz; bizde öyle yaz boz tahtası yok. Nerde tuzağa düşersin göremezsin. Bu nedenle insanın imanına sımsıkı sarılması lâzım. Koskoca Peygamber bile, her akşam dinlenmeye çekilmeden önce yetmişbeş sefer “Estağfurullah” diyor. O, bunu yapıyor da biz acaba neden yapmıyoruz? Bir kere bile estağfurullah demeden yatağa giriyoruz. Peygamber Efendimizden hiç örnek almıyoruz, ki O, Hakk ile Hakk olmuştur. Onun her zerresinde Hakk’ın nûru vardır.

28 Ocak 202228 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 40

ALLAH’IN SINIFI TEKTİR, İNSAN AYRIMI YOKTUR…🌹

Mahmut Efendi (Mahmut Dipşar): Şimdi diyorlar ki Dede, “Bir insanın nefsi ne kadar kuvvetliyse, o insandan o kadar kuvvetli bir velî olabilir. Nefsi zayıf olandan ise hiçbir şey olmaz.” Peygamber Efendimiz Sallallahu Aleyhivessellem zamanında da Ebû Cehil’in nefsi ve egosu çok kuvvetliymiş. Ve o da Allah’ın ‘Bir’ olduğunu biliyor, Hazreti Peygamberin de Allah’ın bir elçisi olduğunu biliyor, ama onun kafasındaki ego ona diyor ki, ‘Ben Muhammed’den daha zenginim, daha bilgiliyim, onun okuma yazması da yok. Neden peygamberlik bana verilmedi de, ona verildi?

Sorum şu: Bu egosu kuvvetli olan insanlardan, daha büyük daha teslîmiyetli insanlar çıkabilir mi sizce?

Hasan Dede (Hasan Çıkar): Bir insan, eğer böyle bir hâldeyken, kendine vâkıf olursa, nerede ve neden kayıplarda olduğunun farkına varır da hemen egosunu bir kenara bırakıp tam bir teslîmiyetle iman ederse, olabilir.

Misâl olarak Ebû Cehil, Ebû Sufyan, bunlar o zamanda Mekke’nin sahipleriydi, çok zenginlerdi. Bunlar o egolarıyla Hazreti Muhammed Efendimize baş kesmiş olsalardı, hemen bir velî sıfatına ererlerdi. Ama baş kesmediler. Bakın ismi Ebû Cehil; bunun mânâsı nedir? Baba Câhil. Ona bu isim verilmeden önce adı Ebû’l Hikmet’ti.

Size bir hikâye anlatayım: Bir gün Ebû Cehil, Hazreti Muhammed Efendimize Ömer-i Faruk’la bir haber gönderiyor ve diyor ki: “Yâ Ömer, git Muhammed’e selâm söyle; ben de onun sohbetlerine gelmek istiyorum. Yalnız, ben geldiğim zaman köleleri göndersin, ben onlarla birarada oturamam. Eğer isterse, benimle beraber hatırı sayılır beyleri de davet edebilir.”

Ömer-i Faruk, tabî biraz saf; Ebû Cehil’in bu haberine sevinmiş. İçinden, Ebû Cehil de Peygamber’e gelecek, ona yüz tutacak, sohbetlerini dinleyecek; dinledikten sonra onu da kazanmış olacağız, diye geçirmiş. Bu niyetle Peygamber Efendimizi evine gitmiş. Fakat Ömer-i Faruk daha kapıdan içeri girer girmez, onun birşey söylemesine fırsat vermeden, Hazreti Peygamber Efendimiz dönüp Ömer-i Faruk’a şöyle seslenmiş: “Yâ Ömer, şimdi Allah’tan bana bir nidâ geldi. Allah benden buyurdu ki: ‘Allah’ın sınıfı tektir, insan ayırımı yoktur. Zengini de fakiri de bende bir kılınır. Biraz olsun böyle bir ayırım yapmak gönlünden geçerse; fakirleri, köleleri bir kenara itip, zenginleri öne alıcak olursan, seni peygamberlikten redederim.’”

İşte Hazreti Muhammed, bunun cevabını daha Ömer-i Faruk’un sormasına lüzum kalmadan vermiştir.

Yani demek istediğim şudur ki, böyle biri gelirse, egosunu kırarsa, oraya baş keserse ve orayı kendinde var ederse, hâliyle o teslîmiyetli ve iyi bir insan olur; kimbilir belki velî de olur.

Bakın biz şöyle de deriz: Bir hâtib, intisâb etse, hangi tarîkata olursa olsun, o, bulunduğu yolda çift kanatlı bir kuş olur. Neden? Çünkü hem ilm-i zâhiri var, hem de ilm-i bâtını var. Hattâ eğer putlarını kırarsa çok daha güzel dil sarfedebilir.

26 Ocak 202226 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 38

ALLAH’IN SARAYI KALPTİR…🌹

Mahmut Efendi (Mahmut Dipşar): Hazreti Mevlâna buyuruyor ki: “Anlattıklarımı aklınızla değil, kalbinizle dinleyin. Çünkü kalb topraktan yaratılmıştır. Ona ne ekersen bir gün mutlaka filizlenir. Ama akıl sudan yaratılmıştır. Suyun üstüne ne yazarsan anında silinir gider.” Mevlâna’nın bu sözleri hakkında ne buyurursunuz Hasan Dede?

Hasan Dede (Hasan Çıkar): Cenâb-ı Pîrin bu söyledikleri de çok yerindedir. Akılda her şeyi tutamazsın, çünkü akıl baştadır, çok yerlere eser gider. Ama kalbe birşey koydun mu, kolay kolay gitmez.

Kalb, sevgilinin en çok istediği yerdir. Eğer kalbine iman ettiğin yeri koyduysan, artık sana ait birşey kalmaz, her şey ona aittir. Ama eğer kalbimiz çarşıya dönmüş ise, bir sürü şeylerle dolu ise, o zaman o dosttan söz edemeyiz ve onun o güzel yüzünü göremeyiz.

Hazreti Mevlâna, kalbe ‘saray’ ismini vermiştir ve şöyle demiştir:

“O saray, benim muhabbetimle mahmûr olmadıkça, sen o sarayda beni göremezsin.”

Bakın şimdi sizlere Musa Kelâmullah’dan bir misâl vereyim. Musa Kelâmullah, birgün Tûr-i Sînâ’da Allah’a demiş ki: “Allah’ım seninle çok dertleşiyoruz, senden birçok mesajlar alıyorum ve ümmetime sunuyorum. Ne olur, bir akşam bana misafir gel.“

Allah da ona cevap vermiş, demiş ki: “Tamam Musa, yarın akşam senin misafirin olacağım.”

Bu mesajı alan Musa sevincinden pervâne gibi olmuş. Evini temizlemiş, süpürmüş; akşam olmuş evde volta atıyor, Allah onu ziyârete gelecek diye bekliyor. Tam akşam saatinde kapısı çalınmış. Musa Kelâmullah kapıya koşmuş ve gelene seslenmiş: “Kim o?”

Gelen kişi dışardan cevap vermiş: “Yâ Musa, ben Tanrı misafiriyim. Buyur var mı?”

Musa Kelâmullah dönüp ona demiş ki: “Ben seni bu akşam buyur edemem, çok önemli bir misafirim gelecek. Ama mâdem ki buraya kadar geldin, seni boş çevirmeyeyim.”

Gitmiş bir testi almış gelmiş ve, “Al bunu bana su doldur da getir” demiş. Tanrı misafiri testiyi almış, bir zaman sonra su dolu testiyle yine gelmiş. Musa Kelamullah, testiyi almış ve karşılık olarak eline bir parça ekmek vermiş ve onu göndermiş. Sonra tekrar beklemeye koyulmuş. Sabaha kadar beklemiş, Tanrı ortada yok.

Kalkmış Tûr-i Sînâ’ya gitmiş. “Allah’ım sabaha kadar senin gelmeni bekledim. Vaad ettin ama gelmedin” demiş.

Allah cevap vermiş: “Geldim yâ Musa! Ama sen elime bir testi verdin, hadi git buna su doldur da getir, dedin. Sonra elime bir parça ekmek sundun ve beni gönderdin.” İşte Musa bunu duyunca çıldırmış. Meğerse Tanrı’yı başka bir sıfatta görmeyi bekliyormuş.

25 Ocak 202225 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 37

BAŞIMI VERECEĞİM…🌹

Mahmut Efendi (Mahmut Dipşar): Bir gün Hazreti Mevlâna’nın huzûrunda birisi üzülüyor, ağlıyor. Mevlâna, onun neden üzüldüğünü soruyor. Adam diyor ki: “Keşke Şems Hazretleri hayatta olsaydı da, kendisini görebilseydim!” Bunun üzerine Mevlâna diyor ki: “Yazıklar olsun, benim her sakalımın teli bir Şems olmuştur!”

Fakat şöyle bir şey daha var; Hazreti Mevlâna, Dîvân-ı Kebîr’de diyor ki: “Dokuz felekle, yüce babalar anlamına gelen âbâ-yi urbîyyede Zuhâl, Müşteri, Merih, Utarit, Zühre, Neptün, Uranüs ve iki Kutup Yıldızı, her felekte bir müddet kalmak sûretiyle düşüp kaldım. Yıldızlarla beraber burçlarda nice seneler döndüm durdum.

Bir müddet görülmedim, onunla beraber bir yerde bulundum. O zaman Hakk’a en yakın olma, ‘Ev-ednâ’ mülkünde idim. Orada ne gördümse gördüm. Ben ana karnındaki çocuk gibi besiyi Hakk’tan aldım.

Âdemoğlu bir kere doğar, ben çok kereler doğdum. Ten hırkasında yıllarca bulundum. Bir çok işler gördüm. Kendi elimle bu hırkayı hayli yırttım. Zâhidlerle muhabbetlerde birçok geceler sabahladım. Kâfirlerle de puthânelerde putların önünde yattım, uyudum.

Hem dolaşan kurnaz hırsızlardanım, hem inleyen hastaların elemleriyim. Ben hem bulutum, hem yağmur, bağlara yağar dururum.

Ey dilenci! Benim eteğime asla fânîlik tozu bulaşmamıştır. Ben bekâ bağında ve bostanında bol bol güller topladım. Benim aslım sudan, ateşten, asabî rüzgârlardan, nakışlı topraklardan değildir. Ben bunların hepsine karşı gülmüşüm.

Evlâd! Ben Şems-i Tebrizî değilim… Eğer beni görürsen, sakın kimseye gördüm deme, o ben değilim, ben tertemiz nurum.”

Yani Mevlâna, bir yerde, ‘Benim sakalımın her teli bir Şems’tir’ diyor, diğer tarafta da, ‘Ben, Şems-i Tebrizî değilim’ diyor. Ne dersiniz Hasan Dede?

Hasan Dede (Hasan Çıkar): Cenab-ı Mevlâna, selâm olsun üzerine, bütün bu söylediklerinin hepsinde vardır ve her sözü doğrudur.

Çünkü Hazreti Mevlâna, bir yerde bizlere şöyle seslenir:

“Âdem, daha balçık hâlindeyken, ben Nebîydim.”

Hazreti Mevlâna, baştan aşağı O idi. Yani Yaratıcı ile tamamen birleşmiş ve O olmuştu. Onu birinin âşikâr etmesi gerekiyordu. Ne babası, Sultan’ül Ulemâ Hazretleri, ne de ilk şeyhi Seyyid Burhâneddin Efendi, onu âşikâr edemedi. Mevlâna, onların yanında devamlı gizli kaldı. Ne zaman Şems-i Tebrizî ile karşılaştılar, Şems onun kim olduğunu keşfetti ve Mevlâna’ya Hakk olarak nazâr etti ve Şems’in bu nazârıyla Mevlâna bir volkan gibi patlama yaptı ve bütün dünyayı hakîkatlerle donattı.

Ve Hazreti Şems, Hazreti Mevlâna’nın bu hâlini görünce, şöyle bir seslenişte bulundu:

“Ben, Mevlâna’yı bir sefer irşâd ettim, o beni sayısız sefer irşâd etti.”

Şems ile Mevlâna, üç ay hâlvete girdiklerinde, hâlvet boyunca sadece üç simit yemişlerdir, yani öyle ballar, baklavalar, börekler yok. Hâlvetten çıktıkları zaman ikisi de bir deri bir kemik hâlindeydiler. Allah’ın bütün güzellikleri ikisinin gözünde apaçık görünmekteydi.

Hazreti Mevlâna, kendisini anlayacak, onu tanıyacak, onun gönlünü okuyacak birisini bulmak için sayısız defalar devrân yapmıştır bu âlemde. Şems-i Tebrizî Hazretleri de, Mevlâna gibi bir Hakk dostunu ararken Allah’a münâcatta bulunmuştur ve demiştir ki: “Allah’ım, bu dünyada senin sayısız gizli velîlerin vardır, bana onlardan birisini göster de gideyim ona gönlümü açayım.”

Cenâb-ı Hakk’tan Şems’e şöyle nidâ gelir: “Sana bir mürşid göstereceğim, karşılığında bana ne vereceksin?” Şems-i Tebriz, “Başımı vereceğim!” diye cevap verince, Hakk: “O zaman Rumeli diyârına gideceksin, orada Mevlâna Celâleddin Rumî’yi bulacaksın. O senin mürşidindir” diye seslenmiştir.

Eğer onlar buluşmasalardı, Mevlâna’nın güzellikleri ortaya çıkmayacaktı. Şimdi bakacak olsanız; Mevlâna, Şems ile anılır; Şems de Mevlâna ile anılır.

Ve dikkat edin! Hazreti Mevlâna , selâm olsun üzerine, son deminde rûhunu, ne babasına ne de bir başkasına teslîm etmiştir; Şems’e teslîm etmiştir.

O günlerinde Şeyh Sadreddin Efendi Mevlâna’ya şifâ dilemek için ziyâretine geliyor; Mevlâna ona dönüp: “Sakın bana şifâ dileme” diyor ve devam ediyor: “Nûrun nûra kavuşmasına bir soğan zâresi kadar mesafe kalmıştır. Neyler üflensin, kudûmler vurulsun. Bu akşam benim düğün gecem; Yâr ile buluşma gecem.”

Bugün, Hazreti Mevlâna’nın bu mânevî düğünü seyretmek için, Şeb-i Arûs’da, bütün dünyadan yüzbinlerce insan geliyor. Hazreti Mevlâna, bu konuda bizlere de büyük bir ders veriyor. Bizler de imanımızı güçlendirelim, kimliğimize ulaşalım, iyi bir insan olalım ve onlara lâyık birer kul olalım, çünkü ömür su gibi gidiyor.

24 Ocak 202224 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 36/2

İNSANIN VAZÎFESİ YAŞAMAK VE YAŞATMAKTIR…🌹

Hasan Dede (Hasan Çıkar): Hazreti Mevlâna bir beyitinde şöyle buyurur: “Demir gönlüm yandı aşkla, alındı mâsivâdan; tertemiz bir ayna oldu, onun güzel hayalini düşürdü içime. Cevirler vefâ oldu, duruldu bozbulanık sıfatlar. Beşerlik fenâ buldu, Hüdâ sıfatı geldi. Getirin çömlekleri, doldurun tulumları; âb-ı hayat geldi, ilâhî saka geldi…”

Mevlâna’nın sakası, yani gönül sâkîsi Şems’ti; şimdi de bizim muhabbetlerimiz hep o ilâhî sakadan, Mevlâna’dan. Bizlerden işleyen hep O’dur.

Yine başka bir menkîbesinde şöyle seslenir:

“Canlarda perde kalksaydı, canların her sözü mesihâne olurdu. Rûh, su gibi temiz ve saftı, cisme gelince toprağa bulandı. Riyâzâtla tekrar berraklaşınca, toprağın verdiği bulanıklık ondan ayrıldı. İşte o zaman cemâlinden nikâbı attı, ay ve güneş gibi parıldamaya başladı. Rûh, ten hapsinden kurtulunca kemâl bulur, Hakk’ın verdiği kudretle kol ve kanat açar. Taşa ve toprağa baksa, taş inci olur, toprak da altın olur.”

Hazreti Mevlâna bu beyitlerinde şunu söylemek istiyor: Rûh, bedene intikâl etmeden önce berrak suyu andırırdı. Suyu bir kaba döktüğünüz zaman, kap ne renkteyse su da o rengi alır. İnsanların da içinde nasıl bir düşünce, nasıl bir muhabbet varsa, rûh da o düşünce ve muhabbetle kendi özünü kaybeder veya bulur.

Rûhun özüne ulaşması için Hazreti Muhammed, selâm olsun üzerine, her zaman oruçlu gezerdi, bedeninin isteklerine düşkün değildi. Ona yüz tutan Evliyâullah da riyâzâtlı yaşarlardı. Riyâzâtlı yaşadıkları için de rûhlarının özüne inerlerdi. Özlerine indikleri zaman, artık kendilerine ait hiçbir şey kalmaz, tamamen Hakk ile Hakk olurlardı.

Bizler malesef kendi özümüzü bilmiyoruz, onun inceliklerini öğrenmiyoruz, araştırmıyoruz. Gün geliyor ömür bitiyor, arkamızdan bir-iki rahmet okunuyor ve aylar yıllar geçiyor, unutulup gidiyoruz.

İnsan gelmemiştir bu âleme ölmek için; insan bu âleme, dünya durdukça yaşamak ve yaşatmak için gelmiştir. Dünya durdukça yaşamak ne demektir? Sevenlerinin gönlünde anılmaktır.

Bugün Musa Aleyhisselâm kendi cemaatiyle anılmaktadır. İsa Aleyhisselâm kendi cemaatiyle anılmaktadır. Hazreti Muhammed Efendimiz, kendi cemaatiyle anılmaktadır, hattâ bütün dünya üzerinde her saniye ezanlarla anılmaktadır. Bütün Evliyâullah, Hazreti Muhammed Efendimize gönül vermişler ve O’nunla anılmaktadırlar. Cenâb-ı Mevlâna da, Musevîsi olsun, İsevîsi olsun, her dinden, mezhepten sevenleriyle anılmaktadır.

Bizlerin tek yapmamız gereken, ölümsüzleri kendimize dost edinmektir. Hazreti Muhammed Efendimizin hayatını okuyup, O’nun huylarıyla huylanmak, O’nunla yaşamak ve O’nu yaşatmaktır. Vâde geldi mi, bizim şefaatçimiz O’dur; O’ndan başka hiçbir yerden şefaat bulamayız.

Allah, her şeyi insanla bilir; Allah her şeyi insanla söyler, bütün güzelliklerini insanla bildirir. Kim orayı dinler, oradan hisse alırsa, kendini kurtarmış olur. Kim bunlara kulağını tıkarsa, sonrasında başına gelenlerden Allah’ı mesûl tutamaz.

Allah, baştan aşağı şefkattir, baştan aşağı rahmettir. Allah kimseye ceza vermez, belâ vermez. Allah’ın en güzel yüzü Hazreti Muhammed Efendimizden tecellîsini göstermiştir. Hazreti Muhammed Efendimiz baştan aşağı rahmettir, baştan aşağı güzelliktir. Kendisine ne kadar hakaretler yapılmış ise O yine onlar için Allah’tan hidâyet dilemiştir ve rıza kılmıştır.

Fakat insanlar bu güzelliklerin peşinde koşmak yerine nefsî arzularının peşine düşüyorlar. Ondan sonra başlarına kötülükler geldi mi, hem kendileri üzülüyor, hem ailesi üzülüyor. Allah da üzülüyor. O sana peygamberler gönderiyor, velîler gönderiyor, öğretmenler gönderiyor; ama sen onları dinlemiyorsun, o zaman Allah daha ne yapsın?

Ne kadar güzellik, iyilik varsa bu âlemde, Allah bütün o güzelliklerin, iyiliklerin kaynağıdır.

23 Ocak 202223 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 36/1

ALLAH İLE MUHABBET…🌹

Mahmut Efendi (Mahmut Dipşar): Rûhlar, Elest âleminde yaratıldığı zaman, Cenâb-ı Allah sordu, “Elestü bi Rabbiküm?”, rûhlardan kimi duydu “Belâ” dedi, kimi duymadı, şaki oldu. ‘Rab’ ismi ‘Mürebbî’ kelimesinden gelmiştir, yani ‘Öğretmen’ demektir. Cenâb-ı Allah, bu soruyu sorarken, “Ben Allah’ınız mıyım?” ya da, “Ben ilâhınız mıyım?” diye sormadı; “Ben sizin Rabbiniz miyim?” diye sordu. ‘Mürşid’in mânâsı da öğretmen demektir. Burada aslında ‘Mürşid’in önemini anlamak gerekli. Bir simyâcı nasıl bir madeni alıp altın hâline getiriyorsa, mürşid-i kâmil de bir insanı alıp kötü huylarından arındırıp, onun iyi bir insan hâline getirir. Diğer bir deyişle değersiz bir madeni alıp, meselâ bakır gibi, kimyâsını değiştirerek, altın hâline getirir. Ne buyurursunuz Dede?

Hasan Dede (Hasan Çıkar): Bu sorunuza kendimden bir örnek vermek istiyorum: Şeyhimle ilk karşılaştığım zamanlarda aklım henüz olgunlaşmamıştı, onun derinliğini keşfedememiştim, onu sıradan biri gibi görmüştüm. Şeyhime gelene kadarki öğrendiklerimle, yani beş vakit namaz kılmakla, oruç tutmakla, zekât vermekle, hacca gitmekle iyi insan olup cennete gideceğimizin hayaliyle tatmîn olurdum. Ama şöyle bir düşündüğünüzde, beş vakit namazı toplasanız tamamı günde bir saatten fazla zaman almaz. Peki geriye kalan yirmiüç saat zamanımız nerede geçiyor bizim? Nefsimizin peşinde, benliklerde, senliklerde geçiyor. Beş vakit namazımızı kıldık ya, bizden bahtiyârı yok diye düşünüyoruz; tamam diyoruz artık bütün farzları yerine getirdik, ölünce cennete gideceğiz. Hele bir de biraz bilgisi de varsa bu kişilerin alıyorlar birkaç câhili karşılarına vaaz vermeye de kalkıyorlar, câhiller de bunların konuşmalarından etkilenip o kişileri yüceltiyorlar, onlar da daha fazla benliklere kapılıyorlar.

Ben ne zaman ki şeyhime intisâb ettim, ona baş verdim, ona ikrâr verdim, ona ‘Allah’ diye zikrettim, ki Mevlevîlikte şeyhine ‘Allah’ diye hitâb etmen, onu her şeyin üstünde görmen istenir. Şeyhim benden ona ‘Allah’ diye hitâb etmemi istediğinde, benim yine aklım durmuştu, bunu haftalarca muhâkemesini yapmıştım. Gün geldi, temiz bir aşkla, temiz bir gönülle kendimi kaptırdım, o zaman perdeler açılmaya başladı. Ne zaman gözüm gördü, yani mürşidimle Pîrime vardım, Peygamber Efendimize vardım, onların hakîki yüzlerini gördüm, artık benden bahtiyârı yoktu.

Hakîkatte onların yüzleri Ay’ın ondördü gibidir, onların yüzlerinden daha güzel bir yüz yoktur. Onların yüzleri bir kişiye göründü mü, o kişinin aşkı artar, şevki artar, artık ondan benlik gider. Bunlara da kişiyi ulaştıracak vasıta gönüldür. Daha önce de demiştik ya, “Aşkın şarabı gönüldür.” Onlar bir tek gönül isterler, temiz bir gönül. Onlar gönüle bakarlar, yoksa kaç vakit namaz kılmışsın, kaç gün oruç tutmuşsun, hacca gitmiş misin, gitmemiş misin, bunlara bakmazlar.

Hazreti Mevlâna’nın oğlu Sultan Veled Hazretleri şöyle der:

“Bir mürid, mürşidiyle beraber oturur, Hakk muhabbeti yaparsa ve derse ki, ‘Ben Allah ile oturdum, Allah ile muhabbetteydim’ onun bu sözü sahidir.”

Neden? Çünkü mürid ile mürşid arasında ‘Allah’ talebi vardır. Mürid, mürşidinden Allah’ın güzelliklerini, Allah’ın büyüklüğünü dinliyor, öğreniyor. Demek ki, mürşidin bedeni bir örtü, Allah ondan dile geliyor, ondan konuşuyor.

Şems-i Tebrizî Hazretleri, selâm olsun üzerine, Mevlâna’yla Şam’da karşılaştıkları zaman, onun elini öpmüştür ve demiştir ki: “Ey cihanın sarrafı, ara beni bul!” Çünkü o mürşid aramaya çıkmıştı. Onu hiçbir mürşid tatmin edememişti, ama Mevlâna’da aradığını buldu. Onlar birbirlerinde kimliklerini buldular.

Cenâb-ı Mevlâna, hep Şems Hazretlerinin gönlünü okumuş ve söylediği beyitlerde onun gönül alemini dile getirmiştir. Hazreti Muhammed’in nûrunu onda görmüş, seyretmiştir.

22 Ocak 202222 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 35

RÛHLAR ÜÇ KISIMDIR…🌹

Mahmut Efendi: Eflâtun diyor ki: “Bir insanın dünyaya gelişi denizin kıyıya vuran dalgaları gibidir. Dalga kıyıya gelir ve tekrar denize döner. İşte o geliş ve gidiş, insanın yaşadığı hayattır. Göründüğü gibi, O böyle bir geçici varlık istemez. Kalıcı bir varlık olup vahdet deryâsına ulaşmak ister. Bu ise kendini tanıyarak ve daha doğarken ölümünü anlamakla, yani Hazreti Muhammed Efendimizin, “Ölmeden evvel ölünüz” hadîsini kendisine zevk edinip kemâlâtına erişmekle mümkündür.” Siz ne dersiniz?

Hasan Dede: Eflâtun da, Peygamber Efendimizin buyurmuş olduğu gibi, bir Peygamberdi. Hazreti İsa’dan beşyüz sene önce yaşamıştı. O da kendine gelen ilhâmlarla doğru söylüyor. Bir insan kendini bilerek yaşarsa hiç hatalara düşmez. Ama bir insan kendini bilmeyerek yaşarsa ve bir de kimliğini öğrenmek için arayışa düşmezse, demek ki ona verilen o akıl boşa verilmiş, o aklı doğru yolda kullanmıyor ve ömrünü boşa zâyî ediyor demektir. Bizim burada vazîfemiz yolcuya kendinin kim olduğunu bildirmek, kimliğinden haber vermektir. Eğer yolcu burada anlatılanlara kulak verir de kimliğini öğrenmeye ve kendini bulmaya gayret ederse, kısa zamanda kurtuluşa erer. Ama kulak vermez de nefsinin tuzağında yola koyulursa hiçbir yere varamaz.

Rûhlar üç kısımdır. Birinci rûh, ne zaman sûret giydi, ona soruldu, “Sen kimsin?” Hemen cevap verdi Yaratan’a, “Sen sensin, ben de benim“ dedi ve daha sûrete bürünür bürünmez Allah’ı inkâr etti.

İkinci rûh, sûrete bürününce, ona da aynı soruyu sordular. O da şöyle cevap verdi, “Ben senin tarafından yaratıldım Allah’ım, varlıklarına yönlendim, sana arka çevirdim, ama anladım ki varlıklar beni sonsuz güzelliğe ulaştırmıyor, nâdim oldum, sana döndüm Allah’ım.” Bu rûhlar da bizleriz, yani gün geliyor, 30-40 yaşından sonra arayışa düşerek, bir Mürşid-i Kâmil’in huzûrunda yeniden doğarak kurtuluşa ulaşıyoruz.

Üçüncü rûhlar ise sûret bulunca, onlara soruldu, “Sen kimsin?” Üçüncü rûh başını secdeye vurdu ve “Ben yokum Allah’ım, sen varsın. Ben ancak senin emrinle ayağa kalkarım, senin emrinle konuşurum, senin emrinle yaşarım. Senden emir almadan benim saçımın bir teli dahi oynamaz.” Bunlar da Nebîler ve doğuştan Velîler, yani Pîrân’dır. Pîrân Efendilerimizin hepsi bende-i Resûl’dür. Eğer öyle olmasalardı, o tebessümlü yüzler, o güzel sözler onlardan dile gelemezdi, bu kadar sevgi dolu ve birleyici olamazlardı. Onlar hiç mezheplerde gezmemişlerdir. Onların dini de, imanı da mezhebi de Resûlallah Efendimizdir. Onlar, Resûlallah’a gönül verdiler, O’nun huylarıyla huylandılar ve hepsi ‘Bir’ oldular, ‘Bir okundular, ’Bir’den konuştular.

20 Ocak 202220 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 34/1

İNSAN, KÂİNATTIR…🌹

Mahmut Efendi: Kehf Sûresi’nin bir âyetinde Cenâb-ı Hakk buyuruyor ki: “Ben insanı en güzel sûrette yarattım ve sonra onu en aşağılara sürdüm.” İnsanın gâyesi, bu en aşağılardan en yukarılara çıkmak olması gerekir. Üsküdar’da bir semt var, adı Selamsız. Orada bir Selâmî Ali Efendi var. Bu semtin ismi de bu şahıstan gelmiş, çünkü bu adam hiç selâm vermezmiş. Katırıyla Üsküdar’a gider gelir fakat yolda kimseye selâm vermezmiş. Bir gün yine Üsküdar’a giderken birisini yanına almış öyle gitmiş. Yolda giderken yanındaki görmüş ki, esnafın çoğu hayvan sıfatında; kimi çakal, kimi kurt, kimi ayı… O zaman anlamış ki Selâmî Ali Efendi meğer bu yüzden kimseye selâm vermiyormuş. Eski dinî kitaplarda şöyle yazıyor: Hazreti Musa’dan önceki devirlerde dahî insanların huyu yüzüne yansıyordu, ne zaman ki, Kur’ân-ı Kerîm geldi, Besmele’nin yüzü hürmetine Cenâb-ı Hakk bunu gizledi ve bu gerçekleri insanların yüzlerine vurmadı. Ve bir âyet-i kerîmede de şöyle buyuruyor: “Bu âlemde kör olan ahirette de kördür. Bu âlemde beni göremeyen ahirette de göremez.” Siz ne buyurursunuz Hasan Dede?

Hasan Dede: Yüce Mevlâna’mız, selâm olsun üzerine, şöyle buyurur: “İnsan demek kâinat demektir.” Dünyamızda ne varsa her şey insanın vücudunda var. Bir insan, bir Mürşid-i Kâmil’e intisâb etmezse, onunla beraber Hazreti Muhammed Efendimizin huylarıyla huylanmaya yola koyulmazsa, bu insanın vücudunda hangi hayvanın huyu ağır basıyorsa, yani misâl olarak, hırsa sahibi biriyse o kişi, mahlûklardan hırs sahibi olan köpektir, o kişi de bu huyundan temizlenmezse, öldükten sonra insan sûretinden çıkartılır ve köpek olarak yeniden dünyaya getirilir.

Bir gün Mevlâna Hazretleri toplumdan sıkılmış, dergâha da gitmek istememiş, yanına Şeyh Sadrettin Efendi ve Hüsâmeddin Çelebi Hazretlerini alarak gezintiye çıkmış, yolda giderlerken bir ağacın gölgesinin altında beş altı köpeği birbirlerine sarılmış uyurlarken görmüşler. Şeyh Sadrettin Efendi çok saf, Hüsameddin Çelebi Hazretleri ona kezâ, Mevlâna’ya dönüp demişler ki, “Efendi Hazretleri şu köpeklere bakın, ne kadar dostça uyuyorlar, birbirlerini kucaklamışlar.”

Hazreti Mevlâna, bu sözün üzerine, hırkasının cebinden bir kaç kuruş çıkarmış ve Hüsameddin Çelebi’ye uzatarak, “Ey rûhumun mertebesi, al şu parayı git kasaptan bir parça kemik al gel.”

Hüsameddin Çelebi, hemen kasaba gitmiş ve Efendisinin söylediği gibi bir parça kemik almış gelmiş. “Buyrun” demiş, “Efendi Hazretleri..”

Mevlâna, ondan bu bir parça kemiği köpeklerin önüne atmasını istemiş. Bir de görmüşler ki, bir dakika önce dostça birbirlerine sarılan köpekler, kemiği görünce birbirlerine girip kavga etmeye başlamışlar, kemiği kapmak için birbilerini parçalamışlar.

Ve Hazreti Mevlâna şöyle buyurmuş:

“Yüzleri örtülü kişilerden kaçtım. Sormasaydınız gerçek yüzlerini ortaya çıkarmazdım..”

Bunun gibi örneğin hep kendini düşünen bir kişi, sûrette insan görünür, ama hakîkatte kurttur; kavgayı çok seven bir kişi, sûrette insandır ama hakîkatte horozdur; sürekli kin tutan bir kişi, sûrette insandır ama hakîkatte devedir; boş yere inat eden bir kişi, sûrette insandır ama hakîkatte keçidir ya da eşektir; gururlanarak dolaşan bir kişi, sûrette insandır ama hakîkatte kazdır; çok uyanık görünen bir kişi, sûrette insandır ama hakîkatte tilkidir; acı dil sarfederek toplumun huzurunu kaçıran bir kişi, sûrette insan görünür ama hakîkatte akreptir, yahut da yılandır.

İşte Hazreti Mevlana şöyle der:

“Bizler hep bunlarla oturuyoruz, onlara doğruları söylüyoruz, bu kişileri aydınlatmaya, gerçek kimliklerine ulaştırmaya çalışıyoruz. Bu kişiler, anlatılanlardan hisse alıp kötü huylarından temizlenmek için gayret sarfederlerse, işte o zaman insan olma yolunda ilerliyorlar demektir. Yok eğer almazlarsa, o zaman sıkıntılarından, üzüntülerinden, hayvanîyetlerinden kolay kolay kurtulamazlar.”

19 Ocak 202219 Ocak 2022

MERAM’DAN SİLİVRİKAPI’YA HASAN DEDE SOHBETLERİ – 33

HAKK İLE HAKK OLMAK…🌹

Mahmut Efendi: Velîyyullah buyuruyor ki: “Peygamber Efendimiz Hazreti Mustafa (sav), âlemin hakîkatinin ve kemâlâtının beşerî örtüsüdür. Kendisi, “Ben elçiyim, ben kulum” diyerek bunu örtmüş ve gizlemiştir. Böylece bütün insanlık âlemine bir kulun nasıl olması gerektiğinin misâlini vererek bir hidâyet rehberi olmaktadır.” Hazreti Mevlâna da bu hakîkati şöyle dile getiriyor: “Hakîkat-i Muhammedîye güneşi beşerîyet örtüsüyle yüzünü gizlemiştir. Bu sırrı anlamaya çalış, bunun doğrusu budur. Bunu en iyi bilen Allahü Âzimüşşân’dır. Hazreti Muhammed, Hakk’ın esmâ, sıfat ve zâtının ekberîyetle tecellîsidir. Bunu bilmeyip, Allah başka Resûl başka demek, ikilikte kalmaktır.” Siz nasıl yorumluyorsunuz Dede?

Hasan Dede: Tamamen Hakk’a yüz tutan, her şeyiyle kendini Hakk’a vermiş olan bir kişi artık Hakk olmuştur ve bedeni de Hakk’ın örtüsü olmuştur. Bu âlemde insan sûretinde görünen sayısız varlık vardır; bunlar insan görünürler ama gönülleri, muhabbetleri, inançları, sevgileri tamamen Allah’ın vehimlerine, yani varlıklarına sunulmuş olduğu için, bunlar Allah ile diridirler fakat Allah onlarda diri değildir. Bir insan, bir Allah’ın sevgilisine elini uzatır, oraya baş keser, orayı kendine baş eder, orayla kendini beslerse ve Hazreti Muhammed Efendimiz’e muhabbetini, sevgisini, gönlünü verirse; Hazreti Muhammed Efendimiz, selâm olsun üzerine, bu gönül sahibine gecenin bir vaktinde o güzel yüzünü gösterir. O güzel yüzü gören kişi artık Hakk ile Hakk olmuştur, onun vücudu sadece bir örtüdür ve o örtünün altında Allah’tan başka bir şey yoktur.

Hazreti Ali Efendimiz şöyle buyurur:

“Kişi dili altında gizlidir.”

Bir gün Hazreti Mevlâna’nın huzûruna iki kişi geliyor. Cenâb-ı Mevlâna ikisiyle de muhabbet ediyor, fakat biri susuyor hiçbir şey söylemiyor, diğeri de sorularına cevap veriyor. Bu iki kişi Mevlâna’nın huzûrundan ayrıldıklarında, aynı muhabbet ortamında bulunanlar Mevlâna’ya sormuşlar: “Bunlar nasıl kişilerdi ya Mevlâna?” Mevlâna şöyle cevap vermiş: “Konuşan kişi şu derecededir, diğeri hakkında bir şey diyemiyorum, çünkü konuşmadı.” Yani kimliği ortaya çıkmadı. Bizler, mâdem ki sarraf dükkânında çalışıyoruz, toplum ne ayardadır, konuşmalarından anlarız. Fakat bizlerin önemli bir vazîfesi de, onların örtülerini kaldırmadan onlara insandan söz etmek. Böylece belki o insandan örnek alır da, bir gün gelir o da güzel bir insan olur, Hakk olur. Kısaca, insanın bedeni libâdır, örtüdür. Bir Hakk dostu, Hakk ile Hakk’tır, ama bu sırrı âşikâr edemez, ben Allah’ım diyemez. Eğer, ben Allah’ım, derse benliğe tutulmuş olur ve Firavun sıfatına ermiş olur. Ne kadar yoklukta durursa, o kadar Hakk’ın yüzü ondan tecellîsini gösterir.