Tanrı’yı Anış…
Şu namaz, bütün gün kıyâmda, rükûda, secdede durman için konmamış ya; maksat, namazda, sende beliren hâlin, daima sende olmasıdır. Uykuda, uyanıklıkta, bir şey yazarken, bir şey okurken, hâsılı bütün hâllerde Tanrı’yı anıştan ayrılmamalısın ki “Onlar, namazlarını boyuna kılarlar” sırrına eresin, buna erenlere katılasın. Zâti şu söylemek, susmak, yemek, uyumak, öfkelenmek, bağışlamak, gibi bütün hâller, bütün huylar, değirmenin dönüşünden başka bir şey değil. Değirmen de kesin olarak suyla döner. Çünkü susuz sınamıştır kendini o. Peki, şimdi değirmen, bu dönüşü kendinden bilirse bilgisizliğin, hiçbir şeyden haberi olmayışın ta kendisidir bu. Bu dönüş de vardır, meydan da var; çünkü bu dünyanın hâlleridir bunlar.
Tanrı’ya yalvar, sızlan; a benim Tanrım, şu dönüşten başka, cansal bir dönüş ver bana, onu müyesser et bana; bütün dilekleri veren sensin; senin keremin, rahmetin bütün varlıklara genel olarak sunulmada de. Soluktan soluğa dileklerini Tanrı’ya bildir; boyuna an onu. Çünkü onu anış, can kuşuna güç kuvvettir, kol kanat. O dileğe, bir uğurdan ulaşırsan nur mu, nur olur bu; tam ulaşamazsan Tanrı’yı anmakla azar azar, yavaş yavaş için aydınlanır, dünyadan kesilir gidersin.
Meselâ bir kuş, göğe doğru uçmak ister; göğe ulaşamasa da soluktan soluğa yeryüzünden uzaklaşır, öbür kuşlardan daha yücelerde uçar. Meselâ bir hokkada misk var, hokkanın ağzı da dar; içine el sığmıyor; miski çıkarmana imkân yok. Bununla beraber elini sürdükçe elin kokmada, burnuna o güzelim koku geliyor, seni hoş bir hâle getiriyor ya. Tanrı’yı anış da böyledir işte. Zâtına erişmesen de ulular ulusu Tanrı’yı anışın tesirleri olur sana; onu anıştan pek büyük faydalar elde edersin.
Rubaî:
“Dağlara çık ve nerede gönlü uyumuş kalmış birisini görürsen, aşkın uyanık bahtının gönlü uykuda olan herkese görüş, biliş lütfedeceğini haber ver, onlara; ‘Gelin gelin!’ diye seslen!
‘Allah’ın göğsünü İslâm’a açtığı kimse Rabbinden bir nur almadı mı?’ âyetinin nuru öyle bir mumdan gelir ki o mumun nurlarının parıltısı iki dünyaya da sığmaz.”